بررسی تطبیقی حماسه در شعر متنبّی و فردوسی (مطالعۀ مورد پژوهانه: تصویر گرد و غبار جنگ)

فردوسی و متنبی هر دو در آثار جاودان خود، تصاویر بدیع و خیال انگیزی از عظمت گرد و غبار سپاهیان آفریده اند که از زوایای مختلف قابل تأمل است. هر دو شاعر برای ترسیم عظمت گرد و خاک از مضامین و تصاویر مشترک استفاده کرده‏اند. این اشتراک در تصاویر و مضامین به اشکال مختلف از جمله توارد، استفاده از الگوهای کلیشه ای، تأثیرپذیری فردوسی از شعر متنبی یا شاعران قبل از او قابل تفسیر است. با مقایسۀ این تصاویر مشترک، اهداف این دو شاعر در صورتگری معلوم می شود و قدرت پرواز هر یک در آسمان خیال مشخص می گردد. فردوسی خود را در مقابل مردم کوچه و بازار می بیند. به این سبب با هدف خلق حماسه برای تأثیرگذاری در مردم و ایجاد روح مقاومت و وحدت ملی، تصاویری کوتاه، روشن و کوبنده و پرشور می آفریند. در عوض متنبی با انگیزۀ کسب رضایت ممدوح و رقابت با شاعران دربار سیف الدوله، در اشعار خود به استعاره و تصاویر پیچیده و چند لایه متوسل می شود.